Expert Roos Brouwer: ‘Meiden hebben dezelfde drijfveren als jongens’

Behalve dat verenigingen de motivatie van spelers om te voetballen bewust of onbewust labelen op basis van het team waar zij in spelen, wordt dit ook gedaan op basis van sekse. Roos Brouwer, senior medewerker voetbalontwikkeling, merkt vaak dat in de praktijk de aanname wordt gedaan dat meiden ‘voor de lol’ voetballen en dat de behoeften van jongens over het algemeen meer in het ‘beter worden’ ligt. Volgens Brouwer is dit een tegenstrijdig gegeven.

Worden de drijfveren van meiden (en jongens) goed begrepen in ons voetballandschap?

Als ik op een trainingsavond of in het weekend langs de velden loop, zie ik met grote regelmaat voorbeelden van mensen rondom voetballende kinderen die hun drijfveren niet begrijpen. Bijvoorbeeld trainer-coaches die alleen maar gefocust zijn op het winnen van de wedstrijd en jeugdvoetballers hiertoe aansporen. Ook zien we ouders, opa’s en oma’s die kinderen een euro geven als beloning voor een gewonnen wedstrijd of een doelpunt. Hiermee vergroten ze de invloed van een extrinsieke en niet duurzame variant van motivatie om te voetballen. Niet bewust maar het gebeurt wel.

In het landschap valt op dat bij jongens vaak gestuurd wordt op presteren en winnen. Jongens met relatie als drijfveer, die bijvoorbeeld gericht zijn op het opbouwen en onderhouden van vriendschappen of graag een band opbouwen met de trainer, worden vaak gezien als niet ambitieus. Daarmee zijn zij volgens het algemene beeld niet geschikt voor een selectieteam. Wat helemaal niet zo hoeft te zijn. Een jongen die het opbouwen van relaties als drijfveer heeft, kan ook competentie als drijfveer hebben en ook heel competentiegericht zijn. Want behalve het onderhouden van relaties kan hij beter worden ook belangrijk vinden. Daarmee is hij duurzaam intrinsiek gemotiveerd en dus misschien juist wel geschikt voor een selectieteam.

Meiden gestuurd op relatie

Daarentegen wordt bij meiden juist vaak gestuurd op relatie. Als meiden het maar leuk en gezellig hebben, dan zijn de meiden tevreden, is de gedachte. Maar meiden hebben net zo veel behoefte aan competentie en autonomie als jongens. Meiden worden onterecht vaak weggezet als recreatieve jeugdvoetballers die ontwikkeling en/of winnen van wedstrijden niet belangrijk zouden vinden.

Draagt ontwikkeling ook bij aan plezier?

Ontwikkelen is dat je vandaag iets kan, weet en/of kent wat je gister nog niet wist, kon of kende. Ontwikkeling zorgt voor groei van zelfvertrouwen, ontwikkelt een positief zelfbeeld, zorgt voor een toename van weerbaarheid en eigenwaarde en het maakt mensen trots. Zelfs een voetballer van een veteranenteam is trots als hij een actie succesvol uitvoert die eerder nooit lukte. Dat is ook duidelijk zichtbaar door bijvoorbeeld de glimlach op een gezicht, het juichen van een speler, joelen van medespelers, het letterlijk omarmen van spelers en een compliment van een coach. Ontwikkeling draagt dus in zeer grote mate bij aan plezier.

Het is belangrijk om juist jonge kinderen in een situatie te brengen waarin zij zich kunnen ontwikkelen. Jonge kinderen zijn leergierig en nieuwsgierig. Kinderen in de leeftijd van zes tot twaalf jaar zijn volop in ontwikkeling. Ze worden zich bewust van wat ze goed of juist minder goed kunnen. Ze leren zich te verhouden tot anderen, ontwikkelen hun eerste zelfbeeld en mogelijk ook hun eerste ambities. Zelfvertrouwen is een basis die belangrijk is voor ontwikkelen en het beleven van plezier. Het is dus belangrijk om het zelfvertrouwen van jeugdvoetballers tot ontwikkeling te brengen met aandacht voor plezier.

Welke gevolgen zie je wanneer verenigingen de drijfveren van jeugdvoetballers niet goed inschatten?

Als men binnen voetbalverenigingen niet kan/wil inspelen op de drijfveren van kinderen, dan haken jongens en meiden op den duur af. Jonge kinderen worden soms onterecht al bestempeld als een recreatieve voetballer. Terwijl dit nog helemaal niet te voorspellen is. Bij jongens zien we dan vaak een onderscheid tussen selectie en recreatieve/breedte sport spelers.

Gelijke Kansen Jeugdvoetbal: De onvoorziene gevolgen van vroeg selecteren Aan de hand van inzichten uit de wetenschap wordt beschreven waarom het selecteren van jeugdspelers in bepaalde teams soms onvoorziene gevolgen kan hebben.

Bij meiden zie ik regelmatig dat zij per definitie betiteld worden als een recreatieve speelster. Met als gevolg dat ze minder trainingstijd krijgen en een achterstand oplopen in hun voetballeeftijd. De voetballeeftijd is alles wat invloed heeft op je ervaring met voetballen en bewegen. Hoe lang je op voetbal zit, hoe vaak je traint en wedstrijden speelt op de club. Maar ook hoe vaak je naast het voetballen op de club nog voetbalt op straat, op school of andere plekken. Je voetballeeftijd is ook afhankelijk van je ervaring met bewegen. Sommige ouders laten kun kind al jong bewegen, moedigen aan om in bomen te klimmen, te rennen, te fietsen enzovoort. Andere ouders stimuleren hun kind meer om te knutselen, tekenen en te lezen. Je gevoel voor bewegen is gebaseerd op je ervaring met bewegen. Gemiddeld genomen worden meiden op jonge leeftijd anders gestimuleerd dan jongens. Dit wordt gedaan op basis van stereotype denken.

Er zijn steeds meer verenigingen die meiden en vrouwen een goede positie geven binnen de vereniging. Verenigingen die meiden wel uitnodigen voor de extra voetbalactiviteiten en niet veronderstellen dat ze ‘toch niet willen meedoen’ of ‘het niveau niet hebben’. Clubs die meiden wel een plaats geven binnen het jeugdvoetbalbeleid en écht serieus nemen binnen de technische commissie. Zo krijgt de doelgroep passende aandacht. Daarbij is het belangrijk dat men op de hoogte is van de behoeften en wensen van de meiden. Verenigingen zijn zich er soms nog niet van bewust dat de wensen en behoeften van meiden en vrouwen niet zo veel verschillen van die van jongens en mannen. Zij hebben bijvoorbeeld ook behoefte aan een goed begeleide en opgeleide trainer coach.

Stereotype denken belemmert ontwikkeling van voetballende meiden Een stereotype is een overdreven beeld van een groep mensen dat vaak niet (volledig) overeenkomt met de werkelijkheid. Stereotypering kan direct en indirect negatieve gevolgen hebben voor jeugdvoetballers.

Bij verenigingen waar meiden nog onvoldoende aandacht krijgen en niet gezien worden als jeugdvoetballers is de gedachten dat meiden alleen voor de lol spelen sterk. Het is niet zo gek dat je minder goed kunt voetballen en/of gemotiveerd bent als je geen gelijk aanbod krijgt en een minder goede trainer hebt. Zo stoppen meiden met voetballen en gaan er voetballers verloren. En dat allemaal omdat ze niet serieus worden genomen of hun drijfveren niet kunnen benutten. Bekijk een meisje dus als één van de voetballende kinderen en doe geen aannames op basis van geslacht.

Welke tips wil je meegeven aan bestuurders, Hoofden opleidingen en trainers van meiden en jongens?

Geef trainers handvatten om in te spelen op de drijfveren van kinderen. Coach trainers om te sturen op de ontwikkeling van kinderen en niet op het winnen van wedstrijden. Drijfveren, ambitie en niveau fluctueren sterk op jonge leeftijd. Maak in het beleid en in de praktijk geen enkel onderscheid tussen jongens en meiden. Op jonge leeftijd is hier geen enkele aanleiding toe. Tot ongeveer twaalf jaar zijn er nauwelijks fysieke verschillen tussen jongens en meiden. Als er verschillen zijn dan is dit gebaseerd op het individu en niet op een groep meiden of een groep jongens. Geef jeugdvoetballers de ruimte om op een eigen manier talent te ontplooien. Ieder kind heeft talent, ongeacht geslacht. Iedere jeugdspeler heeft ambitie op zijn of haar manier.

Deze feiten maken elke (jeugd)voetballer uniek Veel factoren spelen een rol in de ontwikkeling van jeugdspelers, waardoor deze nooit met een rechte lijn omhoog loopt. Door hiernaar te handelen kun jij het verschil maken voor al jouw spelers.

Roos Brouwer

Medewerker voetbalontwikkeling

• voetbalontwikkeling@knvb.nl